Trực tràng là gì? Vị trí của trực tràng?
Trong tiếng Latin, trực tràng được gọi là Rectum intestinum. Đây thực chất là một đoạn ruột dài từ 11-15cm, có hình dạng đoạn đầu tương tự như chữ xích ma còn đoạn cuối thì giãn ra tạo thành bộ phận bóng trực tràng.
Ở góc nhìn nghiêng, trực tràng có dạng uốn cong theo mặt trước của xương cụt. Kết quả của các cuộc giải phẫu đã cho thấy trực tràng được cấu tạo bởi 5 lớp như sau: lớp niêm mạc – lớp dưới niêm mạc – lớp cơ (gồm cơ vòng ở trong và cơ dọc ở ngoài) – lớp dưới thanh mạc – lớp thanh mạc.
Trực tràng, nói một cách chính xác chỉ là một phần (cuối) của ruột già, tiếp giáp với đầu hậu môn. Do đó, bộ phận này được xem là “cầu nối” giữa đại tràng và ống hậu môn. Bộ phận này nằm trong ổ bụng và tạo thành hình dạng tương tự như dấu chấm hỏi (“?”) bao quanh ruột non. Về cấu tạo khung xương và hệ thống thần kinh thì trực tràng nằm ở trước xương cùng. Có một điều khá thú vị về cấu tạo là tùy theo giới tính (hay nói rõ hơn là cấu tạo của cơ quan sinh dục) mà trực tràng sẽ có sự thay đổi vị trí một chút, cụ thể:
Đối với nữ giới, trực tràng sẽ thường nằm ở phía trước cùng với thân tử cung, cổ tử cung và vòm âm đạo. Còn phần dưới của trực tràng sẽ liên quan đến thành sau âm đạo.
Đối với nam giới, trực tràng sẽ nằm ở sau bàng quang, túi tinh, ống dẫn tinh, tuyến tiền liệt, ngăn cách bởi mạc sau bàng quang và nối đến tận trung tâm đáy xương chậu.
Chức năng chính của trực tràng
Trực tràng là một trong những bộ phận quan trọng của đại tràng với vai trò chính là lưu lại chất thải và tham gia vào quá trình đào thải. Cụ thể, quá trình này sẽ được diễn ra như sau:
Sau khi thức ăn đã được dạ dày co bóp và tiêu hóa thành dạng dịch lỏng thì sẽ được chuyển qua ruột non, đại tràng và sau cùng là đến trực tràng. Lúc này, các vi khuẩn trong đại tràng sẽ tiếp nhận thức ăn dạng dịch và tiến hành quá trình phân giải. Đại tràng sẽ vận dụng các tổ hợp chất có sẵn để có thể tách được các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể thêm một lần nữa. Những gì dư thừa, không có ích cho cơ thể hoặc không tiêu hóa được sẽ được đại tràng giữ lại.
Đại tiện là cả một quá trình hoạt động và cũng là chức năng chính của đại tràng. Cũng chính vì vậy mà nếu đại tràng gặp vấn đề thì rất có thể chất thải của chúng ta sẽ không thể đẩy ra được. Một quá trình đại tiện bình thường được diễn ra như sau: Trước hết, kết tràng vận động để đưa chất thải xuống trực tràng và kích thích các dây thần kinh truyền đến vỏ đại não, tạo cảm giác muốn đi đại tiện. Lúc này, trực tràng đã sẵn sàng để đẩy chất thải ra ngoài cơ thể thông qua ống hậu môn.
Nếu trực tràng bị viêm ở niêm mạc (thường xảy ra ở bệnh nhân viêm ruột, kiết lị), bạn sẽ khó có thể đi đại tiện một cách bình thường, đừng nói chi là bị các bệnh lý nguy hiểm khác. Đây thực sự là một bộ phận rất quan trọng.
Nhiều người đặt câu hỏi “Thói quen ăn uống không tốt có phải là nguyên nhân lớn gây nên bệnh ung thư đại trực tràng hay không?”, và câu trả lời là có.
PGS.TS.BS Nguyễn Tấn Cường lý giải, thói quen ăn uống thiếu lành mạnh cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến ung thư đại trực tràng. Trong đó, ung thư đại trực tràng ở các nước phương Tây và các nước công nghiệp hóa cao hơn các lục địa khác. Điển hình, ở Nhật Bản: người Nhật ở trong nước có tỉ lệ ung thư đại trực tràng thấp, khi di cư sang Mỹ thì thế hệ sau có tỉ lệ ung thư cao bằng ở Mỹ, tức cao hơn ở Nhật, do thay đổi thói quen ăn uống. Nếu ăn ít chất xơ có trong rau, củ, quả sẽ dẫn đến táo bón, tích tụ chất độc trong ruột già. Ăn nhiều thức ăn đóng hộp, snack có nhiều hóa chất bảo quản cũng gây ra ung thư. Ngoài ra chế độ ăn nhiều gây béo phì, cũng là một nguy cơ gây ung thư đại trực tràng.
Rau, Củ, Quả là thực phẩm rất tốt cho đại trực tràng
Bác sĩ Cường khuyến cáo, Ăn rau không chỉ cung cấp đầy đủ chất xơ và vitamin cho cơ thể mà còn giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Đặc biệt, ăn nhiều rau củ quả, nhiều chất xơ giúp nhuận trường, chất thải được đẩy ra ngoài, sạch vùng trực tràng.
Gần đây, câu chuyện thanh niên Việt Nam “thể lực yếu, hút thuốc nhiều và bia rượu cao” đáng báo động và khiến nhiều người quan tâm. Lối sống không lành mạnh, lười vận động còn gây ra nhiều bệnh tật khác, không chỉ riêng gì ung thư đại trực tràng, PGS.TS.BS Nguyễn Tấn Cường cho biết.
Dinh dưỡng hợp lý là biện pháp dễ thực hiện làm giảm tỷ lệ ung thư đại tràng. Y khoa thế giới khuyến cáo người dân nên bổ sung thêm canxi, axit folic vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để cải thiện chất lượng sức khỏe.
Axit folic có nhiều trong các loại đậu: đậu nành, ngũ cốc họ đậu. Đây là nhóm thực phẩm giàu chất xơ nhất, có tác dụng kích thích nhu động ruột phòng ngừa ung thư đại tràng.
Các loại rau xanh như bắp cải, súp lơ xanh, cải soong và trái cây như đu đủ, khoai lang… nên ăn thường xuyên. Ngoài việc cung cấp chất xơ và vitamin cùng khoáng chất cho cơ thể còn có nhiều hợp chất có khả năng kìm hãm sự phát triển những tế bào ung thư đại tràng và hạn chế khả năng di căn của loại ung thư này.
Thói quen ăn nhiều thịt đỏ, mỡ động vật đang được y tế tích cực khuyến cáo là hạn chế, không chỉ trong việc phòng ngừa ung thư đại trực tràng mà với nhiều bệnh khác. Hạn chế rượu bia, tốt nhất là bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
Duy trì vận động, tập thể dục hàng ngày. Thể trạng tốt cũng có khả năng kháng bệnh, tăng sức đề kháng chống bệnh tật. Duy trì cân nặng ổn định cũng nên được chú ý theo dõi.
Ăn gì không tốt cho đại trực tràng?
Bác sĩ Cường tư vấn, không nên dùng quá nhiều các loại thực phẩm dưới đây vì đây chính là thủ phạm gây ra ung thư đại trực tràng.
- Thịt đỏ (thịt bò, thú rừng), chứa nhiều myoglobin (protein chứa Oxygen trong mô cơ) hơn là thịt gà hoặc cá. Mỗi gram protein thịt đỏ chứa 2,64 lần chất béo bão hòa nhiều hơn thịt trắng. Khi nấu nướng, chất béo bão hòa có thể tạo ra nhiều chất sinh ung.
- Thịt đỏ rất bổ dưỡng vì chứa nhiều sắt , Vit B12, Kẽm, protein. Heme của chất sắt khi chế biến có thể gây tổn thương cho tế bào, sinh ra ung thư.
- Thịt heo được Mỹ xem như thịt đỏ dù đỏ khi sống và trắng khi chế biến.
- Không nên ăn thịt đỏ nhiều hơn ăn rau, củ, quả.
